अपर्णा गोतपागर | गानसम्राज्ञी लता मंगेशकर यांचा जन्म २८ सप्टंबर १९२९ रोजी इंदुर येथे झाला. लता यांचे वडिल पंडित दिनानाथ मंगेशकर हे स्वता: मराठी नाट्यसृष्टीतील अतिशय प्रसिद्ध गायक-नट होते. लता दीदी या दिनानाथ यांच्या ज्येष्ठ अपत्य. दिनानाथ आणि माई यांना लता, उषा, मीना, आशा या चार कन्या आणि हृदयनाथ हा मुलगा अशी पाच अपत्ये झाली.
लता दीदी यांना वडिल पंडित दिनानाथ संगीत क्षेत्रातील पहिले गुरु म्हणून लाभले. यानंतर दीदींच्या संगीत शिक्षणाला वयाच्या पाचव्या वर्षी सुरुवात झाल्याचे म्हटले जाते. दीदींनी वडिलांच्या संगीत नाटकांत बाल-कलाकार म्हणून काम करायला सुरुवात केली. वडिलांकडून शास्त्रीय संगीताचे धडे गिरवता-गिरवात दीदींचे बालपण केले. दीदी १३ वर्षांच्या असताना वडील दीनानाथ यांचे १९४२ साली निधन झाले.
वडिलांच्या जाण्याने घरची आर्थिक परिस्थिती बिकट झाली. ज्येष्ठ अपत्य असल्याने माई (आई) आणि चार भांवडे यांचे पालपोषण करण्याची जबाबदारी दीदींवर पडली. वडिलांच्या निधनानंतर दीनानाथ मंगेशकर यांचे वडीलांचे मित्र आणि नवयुक चित्रपट कंपनीचे मालक मास्टर विनायक (विनायक दामोदर कर्नाटकी) यांनी लता मंगेशकर यांनी मंगेशकर कुटुंबाची मदत केली.
दिदींचे सिनेसृष्टीतील पदार्पण
लता दीदींनी १९४२मध्ये प्रदर्शित झालेला ‘पहिली मंगळागौर’ या सिनेमात त्यांनी छोटी भुमिका करुन अभिनय केला. या सिनेमात दीदींनी ‘नटली चैत्राची नवलाई’ हे गीत आणि अभिनयाची जादु दाखविली. दीदींनी १९४२ ते १९४८ मध्ये मराठीसोबत हिंदी अशा आठ सिनेमात कामे केली.
या सिनेमातून दीदींची गाणी गाळली
लतादीदींच्या गण्याची सुरुवात मराठी सिनेमातून झाली आहे. लतादीदींनी १९४२मध्ये प्रदर्शित झालेला ‘किती हासाल’ या मराठी सिनेमातील नाचे या गडे, खेळ सारी, मनी हौस भारी हे गाणे गायली होते. परंतु दीदींनी गायलेली ही सर्व गाणी सिनेमातून गाळण्यात आले. यानंतर दीदींनी माता एक सपूत की ‘दुनिया बदल दे तू हे हिंदी भाषेतील पहीले गाणे गजाभाऊ (१९४३) या मराठी चित्रपटासाठी गायले.
१९४५ साली मंगेशकर कुटुंब मास्टर विनायक यांच्यासोबत महाराष्ट्रात राहावयास आले. दीदींची सिनेमातील गाणी गाळण्यात आली तर त्या खचू न जाता. तितक्याच जिद्दीने पुन्हा उभ्या राहिल्या. आज त्या देशातील गानसम्राज्ञी म्हणून ख्याती असलेल्या लता दिदींनी गायनाच्या प्रति प्रचंड मेहनत घेतली आहे.
As an independent media platform, we do not take advertisements from governments and corporate houses. It is you, our readers, who have supported us on our journey to do honest and unbiased journalism. Please contribute, so that we can continue to do the same in future.
