स्मशानभूमीतला दिव्य विवाह सोहळा

उत्तम बाबळे

परतूर – गेल्या शुक्रवारी परभणी जिल्ह्यातील परतूर शहरातल्या स्मशानभूमीत मसनजोगी समाजाचा पारंपारिक आदर्श विवाह सोहळा सध्या कौतुकाचा विषय ठरतोय. अत्यंत साध्या पद्धतीने पार पडलेला हा विवाह सोहळा भव्य नसला तरी परंपरेमुळे तो दिव्य विवाह सोहळा ठरला आहे.

परतूर येथील वैकुंठधाम स्मशानभूमीत प्रेत जाळण्याची व्यवस्था पाहणारे मसनजोगी सुभाष गायकवाड यांची मुलगी मंजुश्री हीचा विवाह मुकुंदवाडी येथील स्मशानभूमीत राहणाऱ्या मसनजोगी साहेबराव पवार यांचा मुलगा आकाश याच्याशी २१ एप्रिल रोजी दुपारी १२.३० वाजेच्या सुमारास प्रेत जाळण्याच्या ओट्यावरच संपन्न झाला.

स्मशानभूमीच्या प्रवेशद्वाराला रंगी-बेरंगी कमानीने सजवण्यात आले होते. आकर्षक रांगोळी काढण्यात आली होती. प्रेत जाळण्याच्या ओट्याजवळच मोठा शामियाना उभारण्यात आला होता. सुमधुर संगीताचे सूर सगळीकडे घुमत होते. सगळा परिसर गर्दीने फुलून गेला होता. या अनोख्या विवाह सोहळ्याला औरंगाबाद, परभणी, नांदेड, बीड, धर्माबाद येथील मसनजोगी समाजाचे वधू- वरांचे नातेवाईक तसेच शहरातील प्रतिष्ठित नागरिक, व्यापारी, राजकारणी, शिक्षक, डॉक्टर, वकील मोठ्या संख्येने उपस्थित होते.

स्मशानभूमी हीच आपली कर्मभूमी मानणारा मसनजोगी समाज आजही आपल्या पारंपरिक रूढी-परंपरांशी तेवढाच बांधिल आहे, असे या विवाह सोहळ्यावरून लक्षात येते. एक रुपयाही हुंडा न घेता, पैशाची कुठलीही उधळपट्टी न करता अत्यंत साध्या पद्धतीने तेही आपल्या कर्मभूमीत म्हणजेच स्मशानात लग्न करण्याची या समाजाची परंपरा आजही कायम आहे.

या लग्नातील वधू मंजुश्री ही सुशिक्षित असून तिने इयत्ता दहावीपर्यंतचे शिक्षण पुर्ण केलेले आहे. स्मशानात लग्न लावून देण्याच्या आपल्या वडिलांच्या निर्णयाला तिने विरोध न करता समर्थनच केले. मुलीच्या लग्नात हुंडा देण्यासाठी कर्जबाजारी होणाऱ्या बापाला शेवटी आत्महत्येचा पर्याय स्वीकारावा लागणाऱ्या हुंड्याच्या चिंतेपायी वडिलांची होणारी फरफट सहन झाल्याने आत्महत्या करणाऱ्या शितल वायाळच्या महाराष्ट्रात बोटावर मोजण्याइतका असणारा मसनजोगी समाज मात्र आजही हुंड्यासारख्या अनिष्ट प्रथेपासून दूर आहे, हे इतरांसाठी प्रेरणादायी आहे.